Thực đơn
Loạn Tô Tuấn
Mùa xuân năm Hàm Hòa thứ 2 (327), Dữu Lượng muốn gọi Tô Tuấn về triều, không ai dám nói gì, một mình Biện Khổn tranh luận rằng: binh lực của Tuấn cường thịnh; Lịch Dương (nhiệm sở của Tuấn) [1] cách chỉ Kiến Khang một con sông, đi lại không đến một ngày đường. Lượng không nghe. Khổn bèn gởi thư nhắn Giang Châu thứ sử Ôn Kiệu làm ngoại viện, Kiệu gởi thư về can ngăn, cho rằng triều đình không chống nổi Tuấn, Lượng vẫn không nghe.
Nghe tin Tô Tuấn từ chối về triều, Ôn Kiệu muốn đưa quân quay về bảo vệ Kiến Khang, các quận Tam Ngô 1 cũng muốn dấy quân cần vương. Lượng đều không nghe, còn gởi thư cho Kiệu rằng: "Ta lo mặt tây (Nguyên văn: tây thùy 2), hơn là Lịch Dương, anh không được qua khỏi Lôi Trì [2] dù chỉ một bước."
Sau khi Tô Tuấn kháng mệnh, Thượng thư tả thừa Khổng Thản, Tư đồ tư mã [3] Đào Hồi kiến nghị với Vương Đạo: "Nhân lúc Tuấn chưa đến, gấp chặn ngang Phụ Lăng [4], giữ các nơi thuộc Giang Tây như cửa Đương Lợi [5] 3, hắn ít ta nhiều, một trận là xong. Vào lúc Tuấn chưa về, còn có thể đến bức thành trì của hắn. Bây giờ không ra tay, Tuấn ắt đến trước. Tuấn đến thì lòng người sợ hãi, khó mà chiến đấu. Cơ hội này không thể bỏ lỡ!" Đạo đồng ý, nhưng Dữu Lượng lại không nghe. Tháng 12, Cô Thục thất thủ, Lượng mới hối hận.
Tháng 2 năm thứ 3 (328), Tuấn đã vượt sông, Đào Hồi nói với Dữu Lượng: "Tuấn cho rằng Thạch Đầu là trọng địa quân sự, không dám xâm phạm, ắt nhắm hướng Tiểu Đan Dương, theo Nam đạo mà đến; nên phục binh đón đánh của hắn, một trận thì có thể bắt được!" Lượng không nghe. Quả nhiên Tuấn theo đường ấy, gặp nhiều trắc trở, Lượng nghe tin, lại hối hận.
Tuấn biết Tổ Ước oán triều đình, bèn sai tham quân Từ Hội mời Ước làm chủ, cùng đánh dẹp Dữu Lượng. Ước mừng lắm, các cháu là Tổ Trí, Tổ Diễn khuyên Ước làm theo. Tiếu Quốc nội sử Hoàn Tuyên can Trí không được, đến gặp Ước, cũng không được gặp, bèn tuyệt giao với Ước. Trong khi Ước đi Lịch Dương, Tuyên đưa quân đến đóng trại ở núi Mã Đầu.
Tháng 11 năm Hàm Hòa thứ 2 (327), Ước sai con trai của Tổ Địch là Bái nội sử Tổ Hoán, em vợ của Tổ Địch là Hoài Nam thái thú Hứa Liễu đưa quân đến hội họp với Tuấn. Vợ của Tổ Địch cũng là chị của Liễu cố can, Ước không nghe.
Dữu Lượng lấy Biện Khổn làm Thượng thư lệnh, lãnh Hữu vệ tướng quân, lấy Cối Kê nội sử Vương Thư 4 coi việc Dương Châu thứ sử. Ngô Hưng thái thú Ngu Đàm làm Đốc quân sự của các quận Tam Ngô.
Nghe tin Cô Thục thất thủ, triều đình cho giới nghiêm Kinh sư, lấy Dữu Lượng làm Giả tiết, Đô đốc chinh thảo chư quân sự, lấy Tả vệ tướng quân Triệu Dận làm Lịch Dương thái thú, sai Tả tướng quân Tư Mã Lưu đưa quân giữ Từ Hồ để chống lại Tuấn; lấy Xạ Thanh hiệu úy (tiền nhiệm) Lưu Siêu làm Tả vệ tướng quân, Thị trung Trử Sáp giữ chức Chinh thảo quân sự. Em Lượng là Dữu Dực được Bạch y lãnh chức, đưa mấy trăm người đi phòng bị Thạch Đầu.
Tuyên Thành nội sử Hoàn Di khởi binh cần vương, đóng quân ở Vu Hồ. Hàn Hoảng phá được, nhân đó tiến đánh huyện Tuyên Thành 5. Di lui về giữ Quảng Đức. Hoảng cướp bóc các huyện rồi lui về. Từ Châu thứ sử Si Giám muốn lãnh quân cần vương, Dữu Lượng lấy cớ ông ta phải phòng bị phương bắc, không cho.
Tháng giêng năm thứ 3 (328), quân cần vương của Ôn Kiệu về đến Tầm Dương.
Tháng 12 năm Hàm Hòa thứ 2 (327), Tô Tuấn sai bộ tướng là bọn Hàn Hoảng, Trương Kiện tập kích chiếm được Cô Thục [6], lấy được gạo, muối 6.
Hàn Hoảng tập kích Tư Mã Lưu ở Từ Hồ. Lưu sợ đến phát run, vào lúc sắp giao chiến, ăn chả nướng cũng không biết miệng của mình ở đâu. Lưu thua trận bị giết.
Tô Tuấn soái bọn Tổ Hoán, Hứa Liễu đưa 2 vạn quân vượt sông từ bến Hoành Giang, lên bờ ở Ngưu Chử, tiến quân đến Lăng Khẩu 7, liên tiếp đánh bại đài quân.
Tháng 2 năm thứ 3 (328), Tuấn đến núi Phúc Chu thuộc Tưởng Lăng 8, đi qua Tiểu Đan Dương 9, bị lạc, lại thêm trời tối, nhờ tìm được cư dân địa phương dẫn đường mới có thể tiếp tục tiến lên. Trong khoảng thời gian này, phản quân chẳng còn hàng ngũ, trận thế gì cả!
Triều đình lấy Biện Khổn làm Đô đốc đại hành đông chư quân sự, cùng Thị trung Chung Nhã soái bọn Quách Mặc, Triệu Dận đưa quân giao chiến với Tuấn ở Tây Lăng 10, bọn Khổn đại bại, tử thương mấy ngàn người.
Tô Tuấn tấn công Thanh Khê sách, Biện Khổn soái các cánh quân chống cự, không thể địch nổi. Tuấn nương theo chiều gió phóng hỏa, đốt các cơ quan Đàì, Tỉnh 11 cùng Doanh, Tự, một lúc thì cháy sạch. Trên lưng Khổn có cái nhọt mới khỏi, vết thương còn chưa liền da, gắng sức soái tả hữu khổ chiến mà chết; hai con trai Chẩn, Hu ở phía sau cũng xông vào phản quân mà chết.
Đan Dương doãn Dương Mạn cầm quân giữ cửa Vân Long, cùng Hoàng môn thị lang Chu Đạo, Lư Giang thái thú Đào Chiêm đều tử trận. Dữu Lượng soái quân sắp sửa bày trận ở trong cửa Tuyên Dương, chưa xong, tướng sĩ đều bỏ khí giới tan chạy. Lượng cùng em trai Dịch, Điều, Dực cùng Quách Mặc, Triệu Dận chạy đến Tầm Dương, nương nhờ Ôn Kiệu.
Phản quân vào Đài thành, tư đồ Vương Đạo gọi thị trung Trử Sáp đưa Tấn Thành đế ra khỏi Chánh điện. Sáp lập tức đi qua cửa nách vào cung, tự mình ẵm Đế lên điện trước Thái Cực. Đạo cùng Quang lộc đại phu Lục Diệp, Tuân Tung, Thượng thư Trương Khải đứng quanh Ngự sàng che cho Đế, lấy Lưu Siêu làm Hữu vệ tướng quân, sai cùng Chung Nhã, Trử Sáp đứng 2 bên tả hữu, Thái thường Khổng Du mặc triều phục giữ Thần miếu. Khi ấy bá quan tan chạy, cung điện tiêu điều, Tuấn đưa quân xông vào, nạt Sáp đi xuống. Sáp đứng yên tại chỗ, kêu lớn: "Tô Quan quân 12 đến gần Chí tôn, quân nhân sao được phép làm vậy!." Vì thế Tuấn không dám lên điện.
Nhưng phản quân xông vào hậu cung, từ cung nhân cho đến những kẻ ở bên cạnh Thái hậu đều bị cướp bóc, cưỡng bức. Tuấn bắt bớ bá quan đi lao dịch, đánh đập không chừa ai, lệnh cho họ khuân vác lên núi Tưởng 13. Lại lột sạch quần áo của mọi người, khiến năm nữ đều phải kết cỏ che thân, không còn cỏ thì lấy bùn đất đắp lên; tiếng kêu khóc vang dội khắp nơi.
Khi ấy trong kho có 20 vạn xúc vải, 5000 cân vàng bạc, ức vạn (1 tỷ) tiền, mấy vạn xúc lụa, số lượng này tuy được nói quá lên, nhưng đều bị Tuấn lấy sạch; chỉ còn lại mấy thạch gạo để nấu cơm cho Đế.
Tuấn làm chiếu đại xá, chỉ không tha cho anh em Dữu Lượng. Cho Vương Đạo giữ nguyên quan chức. Lấy Tổ Ước làm Thị trung, Thái úy, Thượng thư lệnh; Tuấn tự làm Phiếu kị tướng quân, Lục thượng thư sự; Hứa Liễu làm Đan Dương doãn, Mã Hùng làm Tả vệ tướng quân, Tổ Hoán làm Kiêu kị tướng quân. Dặc Dương vương Tư Mã Dạng đến ca ngợi công lao của Tuấn, được khôi phục làm Tây Dương vương, Thái tể, Lục thượng thư sự 14.
Tuấn điều quân tấn công Ngô Quốc nội sử Dữu Băng, Băng bỏ quận 15 chạy đến Cối Kê. Tuấn lấy Thị trung Thái Mô làm Ngô nội sử.
Dữu Lượng đến Tầm Dương tuyên chiếu của Thái hậu, phong quan chức cho Ôn Kiệu, Si Giám. Kiệu không nhận, lại tỏ ra đại lượng, tuy Dữu Lượng thua chạy, vẫn chu cấp đầy đủ, chia quân phát lương.
Tháng 3 năm thứ 3 (328), Tô Tuấn dời về phía nam đóng đồn ở Vu Hồ.
Tháng 4, Dữu Lượng, Ôn Kiệu sắp dấy binh dẹp Tô Tuấn, nhường nhau làm minh chủ. Em họ của Kiệu là Ôn Sung 16 đề cử Đào Khản. Kiệu bèn sai Đốc hộ Vương Khiên Kỳ đến Kinh Châu, yêu cầu Khản cùng đi cứu nước. Khản vẫn còn hận vì không được dự vào hàng ngũ Cố mệnh đại thần, tìm cớ từ chối. Kiệu nhiều lần sai sứ đi lại, theo lời khuyên của Mao Bảo, dốc lòng bày tỏ thành ý, Khản mới nhận lời, sai Đốc hộ Cung Đăng đưa quân đến chỗ Kiệu. Kiệu làm chiếu thư, kê tên của Khản trên cả Dữu Lượng và mình, kể tội Tô Tuấn, Tổ Ước, cáo khắp các trấn.
Đào Khản sai người đuổi theo gọi Cung Đăng trở về. Ôn Kiệu lại gởi thư cho Khản, lời lẽ khẩn thiết, còn dùng cái chết của con Khản là Đào Chiêm để khích động. Vương Khiên Kỳ cũng góp lời, Khản mới tự mình lãnh quân cần vương, tang lễ của Chiêm chưa xong đã lên đường, đêm ngày không nghỉ.
Si Giám ở Quảng Lăng nhận được chiếu thư, lập tức lãnh quân cần vương; giữa đường sai bọn Hạ Hầu Trường đến nói với Ôn Kiệu rằng: "Có tin đồn giặc muốn đưa Thiên tử về Cối Kê; nên trước hết lập doanh lũy, đóng giữ những nơi yếu hại, để phòng ngừa bọn chúng xổng ra, lại cắt đứt đường vận lương của giặc 17, rồi sau đó ‘vườn không nhà trống’ để đợi giặc. Giặc đánh thành không được, cũng không có chỗ để cướp bóc, đường về miền đông (Nguyên văn: Đông đạo) bị ngăn trở, ắt tự tan rã vậy!"
Khi trước Tô Tuấn sai Thượng thư Trương Khải làm Quyền đốc đông quân, Tư đồ Vương Đạo ngầm dùng chiếu lệnh của Thái hậu kêu gọi quan lại Tam Ngô dấy nghĩa binh cứu thiên tử. Cối Kê nội sử Vương Thư lấy Dữu Băng làm Hành Phấn vũ tướng quân, sai Băng đưa 1 vạn quân vượt sông tây tiến đến Chiết Giang. Vì thế bọn Ngô Hưng thái thú Ngu Đàm, Ngô Quốc nội sử Thái Mô, Nghĩa Hưng thái thú (tiền nhiệm) Cố Chúng đều cất binh hưởng ứng. Mô trả lại quận cho Dữu Băng.
Tô Tuấn nghe tin, sai bộ tướng là bọn Quản Thương, Trương Kiện, Hoằng Huy chống lại, cùng bọn Ngu Đàm giao chiến, có thắng có thua, chưa đem lại kết quả.
Tô Tuấn nghe tin phương tây (chỉ Kinh Châu của Đào Khản) dấy binh, dùng kế của tham quân Giả Ninh, từ Cô Thục về giữ Thạch Đầu, chia quân chống lại bọn Khản. Khi xưa Dữu Lượng vì muốn đề phòng Tô Tuấn, cho sửa sang thành Thạch Đầu [7], nay Tuấn lại dựa nơi này chống lại quân cần vương.
Tô Tuấn bức Đế dời đến Thạch Đầu, Vương Đạo cố ngăn không được. Hôm ấy trời mưa lớn, đường sá lầy lội, Lưu Siêu, Chung Nhã theo hầu bên cạnh Đế, không chịu cưỡi ngựa mà Tuấn cấp cho, để tỏ sự bất bình. Tuấn ghét lắm, nhưng chưa dám giết họ, đành bố trí bộ hạ thân tín giám sát thật chặt chẽ; sai Tả quang lộc đại phu Lục Diệp lưu thủ Đài thành, bức bách tất cả cư dân vào ở Hậu Uyển; sai Khuông Thuật giữ Uyển Thành.
Tháng 5, Đào Khản soái quân đến Tầm Dương, cùng Dữu Lượng, Ôn Kiệu cùng tiến về Kiến Khang. Binh sĩ có 4 vạn, cờ xí hơn 700 dặm, tiếng chiêng trống vang khắp xa gần.
Quân đội của Đào Khản, Ôn Kiệu ở Gia Tử Phổ. Khản lấy Vương Thư làm Giám Chiết Đông quân sự, Ngu Đàm làm Giám Chiết Tây quân sự, đều chịu sự chỉ huy của Si Giám. Giám soái quân vượt sông, hội họp với bọn Khản ở Gia Tử Phổ. Ung Châu thứ sử Ngụy Cai cũng đưa quân đến đấy.
Liên quân nhằm thẳng Thạch Đầu, tiến đến Thái Châu. Khản lập đồn ở Tra Phổ 18, Kiệu lập đồn ở Sa Môn Phổ. Tuấn lên lầu phong hỏa, nhìn quân liên quân rất nhiều, có vẻ sợ, nói: "Tôi vốn biết Ôn Kiệu rất được lòng người mà!"
Dữu Lượng sai Đốc hộ Vương Chương lừa đồng đảng của Tuấn là Trương Diệu, ngược lại còn bị đánh bại. Lượng đưa cờ tiết đến nhận lỗi với Khản.
Khi nghe tin kinh thành thất thủ, Tuyên Thành nội sử Hoàn Di dời từ Quảng Đức về đồn trú ở huyện Kính. Trong khi các địa phương xung quanh đều đã đầu hàng Tô Tuấn, Di vẫn khẳng khái chống lại, sai Du Túng giữ Lan Thạch (đông bắc huyện Kính). Đến nay Tuấn sai Hàn Hoảng phá Lan Thạch, Túng tận lực mà chết, Hoảng tiến đánh Di. Tháng 6, thành vỡ, Hoảng bắt được Di, giết đi.
Buổi đầu liên quân đến Thạch Đầu, lập tức muốn quyết chiến, Đào Khản nói: "Quân giặc đang mạnh, khó lòng đánh nổi, nên kéo dài thời gian, tìm kế mà phá." Nhưng mọi người không nghe, thành ra nhiều lần tấn công không có kết quả. Bộ tướng của Si Giám là Lý Căn (Nguyên văn: Giám quân bộ tướng Lý Căn) xin lập lũy Bạch Thạch 19, Khản nghe theo, trong đêm tiến hành, đến sáng thì xong. Nghe tiếng trống của phản quân ra vẻ muốn tấn công, các tướng lo sợ. Khổng Thản nói: "Không đâu! Nếu Tuấn đánh lũy, ắt đợi gió đông bắc nổi lớn, khiến thủy quân ta không thể đến cứu; nay trời trong xanh, giặc ắt không đến. Sở dĩ đánh tiếng, ắt điều quân ra Giang Thừa [8], cướp lấy Kinh Khẩu về phía đông đấy." Quả nhiên như vậy. Khản sai Dữu Lượng đưa 2000 người giữ Bạch Thạch, Tuấn soái hơn vạn bộ kỵ 4 mặt tấn công nhưng không hạ được.
Bọn Vương Thư, Ngu Đàm mấy lần giao chiến với phản quân đều thất bại. Khổng Thản đề nghị lấy Si Giám giữ mặt đông, nên Đào Khản lệnh cho Giám cùng Hậu tướng quân Quách Mặc về giữ Kinh Khẩu, lập 3 lũy Đại Nghiệp, Khúc A, Trang Đình để chia binh lực của Tô Tuấn, sai Quách Mặc giữ Đại Nghiệp.
Tháng 5 năm thứ 3 (328), tướng của Ôn Kiệu là Mao Bảo tập kích tư mã của Tổ Ước là Hoàn Phủ, lấy được lương thực mà Tô Tuấn gởi cho Ước, giết hơn vạn tên địch. Ước do vậy mà bị đói kém, Kiệu lấy Bảo làm Lư Giang thái thú.
Tổ Ước sai Tổ Hoán, Hoàn Phủ tập kích Bồn Khẩu (nơi này thuộc Tầm Dương, căn cứ của Ôn Kiệu), Đào Khản sai Mao Bảo đi cứu. Giữa đường, Hoán, Phủ tấn công Tiếu Quốc nội sử Hoàn Tuyên ở núi Mã Đầu. Bảo đến cứu Tuyên, trước thua sau thắng, Hoán, Phủ bỏ trốn, Tuyên theo về với Ôn Kiệu. Bảo tấn công quân đội của Tổ Ước ở Đông Quan, nhổ được đồn thú Hợp Phì; gặp lúc Kiệu triệu hồi, nên quay về Thạch Đầu.
Các tướng của Tổ Ước ngầm thông mưu với Hậu Triệu, nhận làm nội ứng. Tướng Triệu là Thạch Thông, Thạch Kham đưa quân vượt sông Hoài, đánh Thọ Xuân. Tháng 7, quân đội của Ước tan rã, Ước chạy về Lịch Dương.
Tâm phúc của Tô Tuấn là bọn Lộ Vĩnh, Khuông Thuật, Giả Ninh nghe tin Tổ Ước thất bại, khuyên Tuấn giết bọn đại thần Vương Đạo. Tuấn kính trọng Đạo, không cho. Vĩnh sinh ra hai lòng, Đạo sai tham quân Viên Đam (chắt của Viên Hoán đời Tam Quốc, phụng sự Tào Tháo) ngầm dụ Vĩnh quy thuận. Tháng 9, Đạo đem theo hai con cùng Vĩnh chạy đến Bạch Thạch.
Thực đơn
Loạn Tô TuấnLiên quan
Tài liệu tham khảo
WikiPedia: Loạn Tô Tuấn